PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VẬT LÝ TRỊ LIỆU – SÓNG NGẮN
Sóng ngắn trị liệu
Sóng ngắn trị liệu hay còn gọi là thấu nhiệt sóng ngắn ( Pulsed Shortwave Therapy – PSWT hoặc Pulsed Electromagnetic Energy – PEME ) là một phương pháp điều trị phổ biến trong vật lý trị liệu. Tại Việt Nam, sóng ngắn trị liệu nằm trong danh mục thanh toán bảo hiểm y tế nên được sử dụng rộng rãi trong các bệnh viện và các phòng khám tư nhân.
Sóng ngắn trị liệu dùng trong y học điều trị có bước sóng từ 11 m ( tần số 27,12 MHz ) đến 22 m ( tần số 13,56 MHz ). Có 2 loại sóng ngắn là sóng ngắn liên tục và sóng ngắn ngắt đoạn.
1. Sóng ngắn liên tục
Phát sinh nhiều nhiệt do sóng được phát ra liên tục, tạo nên hiệu ứng nhiệt có tác dụng:
- Giãn cơ
- Tăng lưu thông máu (giãn mạch)
- Tăng cường trao đổi chất
- Nhanh chóng làm lành vết thương
2. Sóng ngắn ngắt đoạn ( sóng ngắn dạng xung )
- Sóng phát ra từ máy được phát sao cho thời gian ‘bật’ ( Pulse width ) ngắn hơn đáng kể so với thời gian ‘tắt’, do đó công suất trung bình mà bệnh nhân nhận được sẽ thấp hơn công suất tối đa. Mặc dù công suất tối đa hiển thị trên máy có thể khá cao từ 200W đến 400W.
- Đối với sóng ngắn liên tục sẽ làm ấm mô nhiều hơn đáng kể so với sóng ngắn ngắt đoạn. Do sự tác động của sóng ngắn dạng xung tạo nhiệt trong thời gian phát xung ngắn, nhưng nhiệt này sẽ bị mất đi trong giai đoạn ngưng phát xung kéo dài. Do đó, có thể áp dụng điều trị mà không phát sinh Nhiệt trong mô (hay còn được gọi là sóng ngắn không sinh nhiệt vì mô vào cuối thời gian điều trị không nóng hơn lúc bắt đầu.
Tác dụng của sóng ngắn trị liệu
Về cơ bản tác dụng của sóng ngắn có thể được tạo nên do tác dụng của điện trường + từ trường và tác dụng nhiệt.
- Tác dụng vận chuyển ion qua màng của sóng ngắn dạng xung
Các tác động chính của từ trường dạng xung ở cấp độ màng tế bào & liên quan đến việc vận chuyển các ion qua màng. Một số nghiên cứu đã cho thấy hiệu ứng mạnh mẽ ‘không nhiệt ở cấp màng tế bào (Luben 1997, Cleary 1997).
- Tác dụng kháng viêm của sóng ngắn dạng xung
Khi điều trị sẽ làm tăng bạch cầu đến tổ chức viêm, tăng khả năng di chuyển và thực bào của tế bào thực bào. Được sử dụng trong các trường hợp chấn thương hoặc đau cấp tính.
- Tác dụng nhiệt đối với mạch máu của sóng ngắn liên tục
Tác dụng nhiệt trên mô gây giãn mạch, tăng cường lưu thông máu. Nhưng chú ý khi sử dụng với công suất cao, thời gian điều trị dài có thể có tác dụng phụ như tắc mạch hoặc phỏng.
- Tác dụng giảm đau của sóng ngắn trị liệu
Nhiệt sóng ngắn giúp ức chế các sợi dẫn truyền thần kinh cảm giác đau. Trên hạch giao cảm, nhiệt sâu tác dụng lên các hạch giao cảm cổ và thắt lưng làm giảm dịu và giảm đau hệ thần kinh thực vật, nên có thể áp dụng giảm đau cho các cơ quan nội tạng. Tác dụng giảm đau còn do sự tăng lưu thông tuần hoàn tại chỗ và giãn cơ.
Chỉ định điều trị của máy sóng ngắn trị liệu
1. Viêm khớp/ thoái hóa khớp/ viêm khớp dạng thấp
- Viêm khớp gối
- Thoái hóa khớp gối
- Viêm khớp dạng thấp các khớp bàn tay, ngón tay
- Viêm khớp khuỷu
- Viêm khớp vai
2. Viêm gân
- Gân quanh khớp vai
- Gân nhị đầu
- Gân cơ chóp xoay
- Tenis Elbow
- Hội chứng ống cổ tay
- Gân duỗi ngón cái
- Ngón tay lò xo
- Gân xương bánh chè
- Viêm cân gan bàn chân
- Gân gót
3. Viêm bao hoạt dịch
- Viêm bao khớp
- Viêm bao gân
- Viêm lồi cầu
4. Đau
- Đau vai
- Đau lưng, đau thần kinh toạ
- Thoát vị đĩa đệm
- Đau cổ vai gáy
- Hội chứng cổ vai
- Chèn ép rễ thần kinh
5. Chấn thương
- Chấn thương chóp xoay
- Bong gân cổ chân
- Dãn dây chằng
- Trật khớp
- Tổn thương sụn khớp
- Tổn thương sụn chêm khớp gối
- Căng cơ, co thắt cơ, rách cơ
- Rối loạn tuần hoàn ngoại biên
Chống chỉ định của máy sóng ngắn trị liệu
Chống chỉ định tuyệt đối
- Khối u ác tính
- Bệnh lao
- Sốt
- Nhiễm khuẩn
- Thiết bị điện tử cấy ghép (ví dụ: máy điều hòa nhịp tim)
Chống chỉ định tương đối
- Các cấy ghép kim loại
- Rối loạn lưu thông động mạch và tĩnh mạch nghiêm trọng (ví dụ như xơ vữa động mạch, huyết khối, v.v.)
- Rối loạn tim
- Bệnh truyền nhiễm cấp tính hoặc viêm cấp tính
- Rối loạn nhiệt độ
- Phụ nữ trong thời kì kinh nguyệt
- Tình trạng củabệnh nhân có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi nhiệt
- Nếu quần áo của bệnh nhân bịẩm ướt thì họ phải được chăm sóc đặc biệt, vì quần áo có thể làm tăng nhiệt độ nhanh hơn và mạnh mẽ hơn so với cơ thể của bệnh nhân.
- Khi điều trị cho các trẻ em nhỏ thì điều bắt buộc là phải chăm sóc đặc biệt do trọng lượng cơ thể thấp hơn của chúng. Khi sử dụng phải rất cẩn thận và quan sát liên tục, cần phải kiểm tra nhiệt độ da bằng tay và tắt thiết bị đi.
- Kim loại trên hoặc gần bệnh nhân: Lấy tất cả các vật thể bằng kimloại trong vùng lân cận của bệnh nhân hoặc trên cơ thể của họ ra như: máy trợ thính, đồ trang sức, xâu khuyên cơ thể, bông tai, đồng hồ, mắt kính, chìa khóa, tiền xu, khóa thắt lưng, áo ngực và quần áo có dây kéo kim loại. Không sử dụng các trường hợp sử dụng gối có dây kéo bằng kim loại.
- Tránh sử dụng các vật dụng bằng kim loại trong khu vực điều trị mà không thể lấy chúng ra được. Chúng bao gồm, nhưng không giới hạn:
- Kim loại bên ngoài: chỉnh nha niềng răng, các chất hàn răng, kẹp và các thiết bị cố định bên ngoài.
- Kim loại bên trong: Van, thay thế mối nối, kim loại IUDs, mảnh đạn, cấy ghép kim loại, và các thiết bị cố định nội bộ (que, đĩa, đinh ốc, dây điện, vv).
CÁC LOẠI MÁY SÓNG NGẮN
- Các dòng đến từ phương tây: Giá giao động 200-400tr
(Thường dùng điện cực điện dung với 2 cần nhiều khớp nối)
- Các dòng máy đến từ Ấn Độ, Hàn Quốc: Giá giao động 60-90tr
(Thường dùng bản điện cực cao su)
- Các dòng máy Trung Quốc: Giá giao động 50-70tr
(Thường dùng bản điện cực cao su)
……………………………………
PhaNa hiện đang phân phối 2 dòng máy sóng ngắn chính
- Hãng BTL Anh Quốc
- Hãng Từ Ấn Độ
- Hãng từ Trung Quốc
